نیتریت سدیم و کاربردهای آن

برخی از مواد برای چرخه سلامتی بدن انسان بسیار مهم هستند. بدن ما با تبدیل نیترات به نیتریت، باعث بهبودی زخم‌ها، تنظیم فشار خون، حفظ سلامتی در دوران بارداری و از بین بردن عوامل بیماری‌زا در روده می‌شود. بنابراین نیتریت سدیم یکی از افزودنی‌های غذایی مجاز می‌باشد که توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) تایید شده است. البته این ماده شیمیایی علاوه بر بدن، در صنایع گوناگونی هم مصرف می‌شود. اما این ترکیب شیمیایی چه کاربردهای دیگری دارد؟ در ادامه پس از معرفی Sodium Nitrite مهمترین کاربردهای آن را هم بررسی خواهیم کرد.

معرفی نیتریت سدیم یا سدیم نیتریت

یکی از مهمترین نمک‌های نیتریتی از نظر صنعتی، سدیم نیتریت نام دارد. این ترکیب معدنی نمکی با فرمول شیمیایی NaNO2 شناخته می‌شود. سدیم نیتریت ماده اولیه برای ساخت انواع ترکیبات شیمیایی نظیر رنگ‌ها، سموم دفع آفات و دارو‌ها به شمار می‌رود. مهمتر از همه اینکه این ماده به‌عنوان یک افزودنی غذایی برای گوشت‌های فرآوری شده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نمک آنتی اکسیدانی برای تولید انواع فرآورده‌های گوشتی نظیر ژامبون‌، سوسیس و غیره مصرف می‌شود. دلیل استفاده از این ترکیب نمکی حاوی نیتریت این است که این ماده رشد باکتری‌های ایجادکننده بوتولیسم را مسدود می‌کند و بنابراین مانع از فساد گوشت می‌شود.

لازم به ذکر است که این ماده، طعم خاصی هم به فرآورده‌های گوشتی می‌دهد. علاوه بر همه این موارد، به‌دلیل واکنشی که سدیم نیتریت ایجاد می‌کند، باعث ایجاد رنگ صورتی در گوشت‌های فرآوری شده می‌شود. بنابراین جلوگیری از رشد باکتری‌ها، ایجاد طعم خاص و ایجاد رنگ صورتی از مزایای استفاده از نیتریت سدیم برای گوشت فرآوری شده هستند. جالب است بدانید که طبق تحقیقات انجام شده توسط وزارت کشاورزی ایالات متحده USDA ثابت شده است که سدیم نیتریت نوعی ماده بازدارنده از رشد باکتری‌های مضر در محیط‌زیست است. بنابراین از این ماده در صنعت کشاورزی هم استفاده می‌کنند.

ویژگی‌ها و خواص سدیم نیتریت 

خواص و ویژگی‌های سدیم نیتریت در جدول زیر آورده شده‌اند:

کاربردهای نیتریت سدیم

سدیم نیتریت کاربردهای بسیار وسیعی در صنایع مختلف دارد. در اینجا به مهمترین و رایج‌ترین کاربردها اشاره می‌کنیم:

• برای تولید ترکیبات نیتروژن‌دار آلی استفاده می‌کنند.
• برای تبدیل آمین‌ها به ترکیبات دی‌آزونیوم که مواد اولیه بسیاری از رنگ‌ها نظیر رنگ‌های دی آزو هستند، از سدیم نیتریت استفاده می‌گردد.
• برای تولید ترکیباتی نظیر نیتروسو که در صنعت لاستیک‌سازی استفاده می‌شود، از سدیم نیتریت بهره می‌گیرند.
• در متالوژی برای فسفاته کردن کاربرد دارد.
• به‌عنوان بازدارنده و عایق برای جلوگیری از خوردگی استفاده می‌شود.
• به ‌عنوان ماده افزودنی برای تولید گریس‌های صنعتی از این ترکیب بهره می‌برند.
• از نیتریت سدیم به‌عنوان محلول آبی در سیستم‌های خنک‌کننده مداربسته استفاده می‌کنند.
• در حالت مذاب، از سدیم نیتریت به‌عنوان کاتالیزور به جهت انتقال حرارت استفاده می‌شود.
• سدیم نیتریت به‌عنوان عامل بازدارنده از خوردگی فلزات و تجهیزات در یک سیکل بسته مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• برای کاهش خاصیت میکروبیولوژی سیستم‌ها کاربرد دارد.

کاربرد نیتریت سدیم در صنعت مواد غذایی

همان‌طور که پیشتر گفته شد، سدیم نیتریت در صنایع غذایی به‌خصوص به منظور فرآوری گوشت کاربرد بسیار زیادی دارد. از این ماده برای ایجاد سایه صورتی رنگ در گوشت‌های فرآوری شده استفاده می‌کنند. معمولا هنگام اضافه کردن نمک، رنگ گوشت به قهوه‌ای مایل به خاکستری تبدیل می‌شود. با اضافه کردن سدیم نیتریت، رنگ گوشت ابتدا به قرمز و سپس به صورتی تغییر پیدا می‌کند.

از همه مهمتر، این ماده برای جلوگیری از ایجاد سم بوتولیسم در گوشت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب نمکی از رشد میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در گوشت جلوگیری می‌کند و باعث افزایش ماندگاری، بهبود طعم و رنگ آن می‌شود. تحقیقات زیادی پیرامون این افزودنی مجاز یعنی سدیم نیتریت انجام شده‌اند و تلاش‌های زیادی برای کاهش استفاده از آن در صنایع غذایی شکل گرفتند. طبق گفته‌های محققان مشغول در صنعت گوشت، سدیم نیتریت نه تنها ضرری ندارد بلکه باعث افزایش ایمنی موادغذایی هم شده است.

جمع‌بندی

یکی از ترکیبات بسیار مهم در صنایع، نیتریت سدیم است. این ترکیب نمکی آلی به دلیل جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها باعث افزایش طول عمر و ماندگاری محصولاتی مانند گوشت می‌شود‌. همچنین این ماده یک عامل ضدخوردگی به شمار می‌رود و برای جلوگیری از زنگ زدگی فلزات از آن بهره می‌گیرند‌.

منابع

• ایزوتیازولین چیست و کاربرد آن
• رزین رنگبر چیست و کاربرد آن
• سیترات سدیم چیست و کاربرد آن
• کربن اکتیو پودر چیست و کاربرد آن
• آنتراسیت چیست و کاربرد آن