اسید سیتریک چیست و چه کاربردهایی دارد؟

اکثر شما احتمالا با نام اسید سیتریک مواجه شده‌اید. اگر روی بسته‌بندی مواد خوراکی یا آرایشی بیشتر دقت کنید، حتما اسم این اسید را هم در کنار مواد تشکیل‌دهنده محصول مشاهده خواهید کرد. اما این اسید معروف چیست و چه کاربردهایی دارد؟ اینها سوالاتی هستند که در ادامه این مطلب به پاسخ آنها خواهیم پرداخت.

(Citric acid) چیست؟

اسید سیتریک یا جوهر لیمو نوعی اسید آلی ضعیف می‌باشد که به صورت طبیعی در پرتقال، لیمو و میوه‌های ترش‌مزه یافت می‌شود. از نظر شکل ظاهری، این اسید ترش به صورت کریستالی، سفید رنگ و جامد است. دمای ذوب جوهر لیمو 153 درجه سانتی‌گراد و دمای جوش آن به 175 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. جوهر لیمو در دو نوع خشک (آنهیدروز) و آبدار (مونوهیدرات) یافت می‌شود.

این ماده یکی از پر‌تقاضاترین محصولات تخمیری به شمار می‌رود که در جهان با تناژهای بسیار زیاد تولید می‌شود. 70% مصرف کل جوهر لیمو در صنعت موادغذایی، 12% در داروسازی و 18% در سایر مصارف صنعتی است. کشور چین به‌عنوان بزرگترین کشور تولید‌کننده اسید سیتریک در جهان شناخته می‌شود.

مشخصات فنی و ظاهری اسید سیتریک

کاربردهای اسید لیمو یا اسید سیتریک

اسید سیتریک کاربردهای گسترده‌ای در صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و … دارد. کاربردهای گسترده جوهر لیمو یا اسید سیتریک به شرح زیر هستند.

کاربرد اسید سیتریک در صنایع غذایی

وجود ویژگی‌هایی همچون ترش کنندگی و ایجاد طعم دلپذیر، غیرسمی بودن، خاصیت بافری (Buffer)، حلالیت بالا در آب و از همه مهمتر تنظیم اسیدیته و (PH) باعث شده‌اند که اسید سیتریک کاربرد گسترده‌ای در صنایع غذایی داشته باشد. از جمله این کاربردها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده در کیک و شیرینی‌های خانگی، ژله، دسرها، نبات، شکلات، بیسکویت، نوشابه، اسانس، مارمالاد، مربا، بستنی، کنسرو، صمغ‌های مصنوعی و … .
• استفاده به‌عنوان طعم‌دهنده در مواد غذایی حاوی ویتامین‌سی.
• استفاده در صنایع آرد و نان برای افزایش ماندگاری و بالا بردن کیفیت محصول.
• استفاده به‌عنوان نگهدارنده در تولید انواع گوشت‌های فرآوری شده نظیر کالباس و سوسیس.
• استفاده به‌عنوان نگهدارنده و آنتی اکسیدان در غذاهای منجمد، روغن‌ها و چربی‌ها.

کاربرد اسید سیتریک در صنایع داروسازی

جوهر لیمو همچنین در صنایع داروسازی هم کاربرد بسیار وسیعی دارد. چند مورد از مهم‌ترین کاربرد‌ها در ادامه بیان شده‌اند:

• اسید سیتریک در ساخت لوازم شستشو و ضدعفونی‌کننده، کرم‌ها، پمادها و دترجنت‌ها کاربرد گسترده‌ای دارد.
• برای تهیه محلول‌های ضد انعقاد خون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• به منظور خوش‌طعم کردن داروها و قرص‌های جوشان و همچنین برای تهیه آسپرین از جوهر لیمو استفاده می‌شود.
• از این اسید به عنوان حلال برای تهیه بیشتر داروها استفاده می‌کنند.
• به دلیل خاصیت چنگاله‌ای اسید سیتریک، جذب و هضم مواد معدنی با سرعت بیشتری انجام می‌شود. بنابراین برای تولید انواع مکمل‌های کلسیم هم از اسید سیتریک استفاده می‌کنند.

کاربرد اسید سیتریک در صنایع آرایشی و بهداشتی

از خواص بی‌نظیر اسید سیتریک در تولید انواع محصولات آرایشی و بهداشتی هم استفاده می‌کنند. چند نمونه از کاربردهای این اسید در صنعت آرایشی و بهداشتی به شرح زیر هستند:

• به‌منظور بهبود درخشندگی و شفافیت مو و همچنین تنظیم (PH) در شامپوهای ضد شوره سر استفاده می‌شود.
• به‌منظور شلات کردن (Chelating) یون‌های فلزی در شوینده‌های اسیدی موی سر و همچنین برای تنظیم (PH) از سیتریک اسید استفاده می‌کنند.
• سیتریک اسید مواد معدنی اضافه آب را جدا می‌کند. بنابراین مواد شوینده‌ای که محتوی این اسید باشند با تاثیر بسیار بیشتری عمل می‌کنند.

سایر کاربردهای جوهر لیمو

• استفاده در مواد شوینده.
• استفاده برای زیبا کردن رنگ نسوج و تمیز کردن سطح الیاف.
• استفاده در تولید نمک‌های جوشان و رزین‌های آلیدی.
• استفاده از محلول بافری سیتریک اسید برای حذف دی اکسید گوگرد از سوخت‌های گازی.
• استفاده برای زدودن زنگ از سطوح فولادی.
• استفاده در صنعت عکاسی برای ظاهر کردن عکس.
• استفاده در صنعت رنگ‌سازی، آب فلزکاری و استخراج نفت.

جمع‌بندی

اسید سیتریک نوعی اسید پرخاصیت است که به صورت طبیعی در بیشتر میوه‌های ترش‌مزه وجود دارد. این اسید که به آن جوهر لیمو هم گفته می‌شود کاربردهای وسیع و گسترده‌ای در بیشتر صنایع از جمله صنایع غذایی، آرایشی بهداشتی، مواد شوینده، محصولات شیمیایی و داروسازی دارد. اگر کیفیت محصولات مختلف برای شما اهمیت دارد، توصیه می‌شود که به هنگام خرید از وجود این ماده ارزشمند یعنی اسید سیتریک در محصول مورد نظر خود اطمینان حاصل کنید.

منابع

📌 مطالب پیشنهادی :

• فسفونات چیست و چه کاربردی دارد
• کربن اکتیو گرانول چیست و چه کاربردی دارد؟
• آنتراسیت چیست و کاربرد آن
• رزین تصفیه آب چیست و کاربرد آن
• کاربردهای مونو کلسیم فسفات چیست؟